Όσο πιο νωρίς τόσο το καλύτερο!
Η πρώιμη παρέμβαση είναι ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης που απευθύνεται σε παιδιά στο φάσμα του αυτισμού και λαμβάνει μέρος την προσχολική (συνήθως από τα 2 έτη και νωρίτερα) και διαρκεί έως και τη σχολική ηλικία.
Γιατί λειτουργεί η πρώιμη παρέμβαση;
Έρευνες δείχνουν ότι όσο πιο νωρίς ξεκινάει η παρέμβαση, τόσο πιο πιθανό είναι τα θετικά αποτελέσματα να έχουν μακροχρόνιες επιδράσεις στην ανάπτυξη του παιδιού. Ο εγκέφαλος των παιδιών αναπτύσσεται ραγδαία στην ηλικία της προσχολικής ηλικίας λόγω της πλαστικότητας.
Μπορεί η πρώιμη παρέμβαση να θεραπεύσει τον αυτισμό;
Όχι! Δεν υπάρχει θεραπεία για τον αυτισμό. Όμως! Η πρώιμη παρέμβαση θα βοηθήσει ένα παιδί να αναπτύξει πλήρως τις δεξιότητες και τις ικανότητες του!
Στόχος της πρώιμης παρέμβασης είναι η ανάπτυξη των παιδιών και οι βασικές δεξιότητες όπως κινητικές, γνωστικές, κοινωνικές, επικοινωνίας και συναισθηματικές.
Τι πρέπει να περιλαμβάνει ένα πρόγραμμα πρώιμης παρέμβασης:
- Ενδελεχής αξιολόγηση δυνατών σημείων του παιδιού και εύρεση αδυναμιών και δυσκολιών
- Να είναι εξατομικευμένο ως προς τις ανάγκες του παιδιού
- Να έχει ως κέντρο το παιδί και την οικογένεια του
- Να βασίζεται στα δυνατά σημεία του παιδιού
- Να στηρίζεται σε ερευνητικά αποδεδειγμένες πρακτικές
- Εργοθεραπευτή
- Λογοθεραπευτή
- Συμβουλευτική για γονείς
Λογοθεραπεία και πρώιμη παρέμβαση
Η πρώιμη παρέμβαση γίνεται μέσω παιχνιδιού!
Εγώ θα έλεγα και όχι μόνο στην πρώιμη παρέμβαση αλλά γενικά στη λογοθεραπεία η παρέμβαση γίνεται (ή θα έπρεπε να γίνεται) μέσω παιχνιδιού!
Στη λογοθεραπεία σε ένα πρόγραμμα πρώιμης παρέμβασης στοχεύουμε τις βασικές δεξιότητες επικοινωνίας όπως:
Επικοινωνία:
Γιατί: Η επικοινωνία είναι από τους πιο βασικούς στόχους της λογοθεραπείας. Με τον όρο επικοινωνία εννοούμε οποιαδήποτε μορφή επικοινωνίας είτε η επικοινωνία συμβαίνει μέσω της ομιλίας είτε με εναλλακτικές μορφές επικοινωνίας όπως PECS, νοήματα και ηλεκτρονικες συσκευες οπως tablets.
Κοινή Προσοχή:
Γιατί; Η κοινή προσοχή είναι όταν μοιραζόμαστε την ίδια εμπειρία με κάποιον άλλον. Για παράδειγμα όταν ο ενήλικας παίζει με ένα παιχνίδι και η προσοχή του παιδιού μετατοπίζεται από το παιχνίδι στον ενήλικα και τούμπαλιν! (διάβασε περισσότερα εδώ )
Εναλλαγή σειράς:
Γιατί; Η εναλλαγή σειράς είναι βασική δεξιότητα καθώς συμβαίνει παντού σε όλες μας τις αλληλεπιδράσεις! Μας βοηθάει να αλληλεπιδρούμε με τους γύρω μας και θέτει τα θεμέλια για το διάλογο. Στη λογοθεραπεία εξασκούμαστε αρχικά με παιχνίδια όπως πετάμε μια μπάλα (μια ο ένας μια ο άλλος), χτίζουμε έναν πύργο βάζοντας τουβλάκια με τη σειρά, βάζοντας κομμάτια του παζλ με τη σειρά κτλ
Μίμηση:
Γιατί; Τα παιδιά μαθαίνουν βλέποντας εμάς! Τι σημαίνει αυτό; ότι μιμούνται αυτά που βλέπουν και μαθαίνουν μέσω της μίμησης! Γι’ αυτό το λόγο στοχεύουμε στην ενίσχυση της δεξιότητας της μίμησης μέσω συμβολικού παιχνιδιού (πχ ταΐζουμε το μωρό, προσποιούμαστε ότι μιλάμε στο τηλέφωνο, μαγειρεύουμε κτλ). Επίσης μέσω της μίμησης μαθαίνουμε και να μιλάμε! Η μίμηση βοηθάει στον κινητικό προγραμματισμό της ομιλίας με αποτέλεσμα τα παιδιά να προσπαθούν να μιμηθούν τους ήχους που κάνουμε και τις λέξεις που λέμε.
Μη λεκτική επικοινωνία (χειρονομίες και εκφράσεις προσώπου)
Γιατί; Οι χειρονομίες αναπτυξιακά προηγούνται της ομιλίας (εμφανίζονται συνήθως στην ηλικία των 10 μηνών) και αποτελούν σημαντικό δείκτη λεξιλογίου. Με το να ενθαρρύνουμε τις χειρονομίες, προωθούμε την ανάπτυξη των δεξιοτήτων επικοινωνίας! Οι χειρονομίες και η ομιλία πάνε μαζί! Οι εκφράσεις προσώπου μας βοηθούν να καταλαβαίνουμε πως νιώθουν οι άλλοι και αποτελεί τρόπο επικοινωνίας.
Κατανόηση:
Γιατι;Ένα παιδί για να μπορέσει να συμμετέχει σε αλληλεπιδράσεις με τους γύρω του πρέπει να μπορεί να αντιλαμβάνεται τι συμβαίνει, ποιοι είναι γύρω του, που βρίσκεται, τι πρέπει να κάνει κτλ. Έχει σχέση με την κατανόηση οπτικών πληροφοριών (πχ βάζω το μπουφάν μου άρα θα βγω έξω), την αντίληψη των ρουτινών (έπλυνα δόντια άρα θα πάω για ύπνο), την αντίληψη ότι οι λέξεις και οι εικόνες συνδέονται με ένα νόημα, καθώς έννοιες όπως τα χρώματα, το μέγεθος κτλ.
Έκφραση:
Γιατί;Ένα παιδί μαθαίνει να εκφράζει τις ανάγκες του από την βρεφική ηλικία με το κλάμα, το χαμόγελο τη βλεμματική επαφή, δηλαδή με μη λεκτική επικοινωνία, και αργότερα λεκτικά. Τα παιδιά με αυτισμό έχουν ανάγκη να μάθουν να εκφράζονται είτε λεκτικά είτε μη λεκτικά ώστε να μπορούν εκφράσουν τις ανάγκες τους, τις σκέψεις τους, να αρνηθούν και να μπορούν να λάβουν μέρος σε κοινωνικές αλληλεπιδράσεις με συνομηλίκους και την οικογένεια τους.
Βλεμματική επαφή:
Γιατί; Οι απόψεις διίστανται για το αν θα πρέπει να αποτελεί στόχο στα αυτιστικά άτομα. Οι ενήλικες αυτιστικοί διαφωνούν έντονα και εκφράζουν πως δεν θα έπρεπε να στοχεύουμε στη βλεμματική επαφή (δες post). Όμως πολλοί ειδικοί συνεχίζουν να έχουν σαν στόχο την ενίσχυση της βλεμματικής επαφής, κυρίως λόγω των κοινωνικών κανόνων που διέπουν τις κοινωνικές μας αλληλεπιδράσεις, κατα τις οποίες θεωρείται αγένεια να μην κοιτάς τον άλλον. Προσωπικά, προσπαθώ να βελτιώσω τη βλεμματική επαφή κάνοντας τη λειτουργική για άτομο. Δηλαδή να γυρίσει και να με κοιτάξει όταν φωνάξω το όνομα του, να κοιτάξει αυτό που δείχνω, να μπορεί να “χτενίσει” το χώρο για να βρει ένα πρόσωπο ή ένα αντικείμενο! (διάβασε περισσότερα εδώ και εδώ)
Όλοι οι παραπάνω στόχοι αλληλοεξαρτώνονται καθώς για να πετύχουμε τον έναν στόχο χρειαζόμαστε να δουλέψουμε και τον επόμενο!
Η Πρώιμη παρέμβαση είναι η καλύτερη επιλογή για ένα παιδί στο φάσμα του αυτισμού! Ενισχύει τις βασικές δεξιότητες επικοινωνίας με στόχο τη γενική ανάπτυξη του παιδιού. Τα προγράμματα πρώιμης παρέμβασης είναι επιστημονικά αποδεδειγμένα ότι παρέχουν μακροχρόνια αποτελεσμάτα στην ανάπτυξη των παιδιών!
MSc Λογοθεραπεύτρια
Ιωάννα Πιερράτου