Στο σημερινό άρθρο θα μιλήσουμε για το θέμα της ηχολαλίας όπου συνήθως παρουσιάζουν τα περισσότερα αυτιστικά άτομα. Υπάρχουν δυο είδη ηχολαλίας, η άμεση ηχολαλία και η καθυστερημένη ηχολαλία.
Άμεση ηχολαλία
Η άμεση ηχολαλία είναι όταν το παιδί επαναλαμβάνει αμέσως αυτό που άκουσε, είτε λέξη, είτε φράση ή πρόταση. Η άμεση ηχολαλία συνήθως συμβαίνει για τους παρακάτω λόγους:
- Το παιδί παίρνει χρόνο για να επεξεργαστεί αυτό που άκουσε
- Το παιδί δεν κατάλαβε αυτό που άκουσε και ίσως δεν είναι αναπτυξιακά έτοιμο για την ερώτηση (συχνά η άμεση ηχολαλία συμβαίνει μετά από ερώτηση)
- Το παιδί προσπαθεί να απομνημονεύσει τη φράση που άκουσε
- Το άτομο συμμετέχει σε εναλλαγή σειράς σε συζήτηση
- Το άτομο μπορεί να είναι απορρυθμισμένο (και άρα ίσως δεν κατάλαβε αυτό που το ρωτάνε)
Η άμεση ηχολαλία μπορεί να μοιάζει κάπως έτσι:
Παράδειγμα 1
Ενήλικας: “Θέλεις να φας μακαρόνια;”
Παιδί: “Θέλεις να φας μακαρόνια;”
Παράδειγμα 2
Ενήλικας: “Ποιο ζωάκι κάνει ‘μπεε’, η αγελάδα ή το πρόβατο;’
Παιδί: “Η αγελάδα ή το πρόβατο;”
Καθυστερημένη ηχολαλία
Στην καθυστερημένη ηχολαλία το παιδί μπορεί να επαναλάβει λέξεις ή φράσεις που άκουσε αλλά πολύ μετά το συμβάν, πχ μετά από ώρες, μέρες ή και εβδομάδες. Η καθυστερημένη ηχολαλία μπορεί να συμβαίνει επειδή:
- Το άτομο το χρησιμοποιεί σαν stimming (μανιαρισμός)
- Μπορεί να είναι μια προσπάθεια αυτορρύθμισης
- Αποτελεί μια φράση Gestalt (Gestalt language development- δείτε την δησμοσιεύση για την αναλυτική και την ολιστική ανάπτυξη ομιλίας).
Παράδειγμα:
Ενήλικας: “Είναι ώρα για φαγητό!”
Παιδί: “Είμαι η Πέππα το γουρουνάκι!” (Ένας τρόπος για να πει το παιδί ότι θέλει να δει κι άλλο τηλεόραση χωρίς απαραίτητα να θέλει να δει Πέππα το γουρουνάκι)
Τι μπορούμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε;
Η ηχολαλία είναι επικοινωνία! Το παιδί τη χρησιμοποιεί επειδή προσπαθεί να μας πει κάτι! Είναι δουλειά μας λοιπόν, να ερευνήσουμε τι ακριβώς εννοεί το παιδί όταν χρησιμοποιεί ηχολαλία, και κυρίως καθυστερημένη.
Πως θα το κάνουμε αυτό:
- Μην παίρνετε κυριολεκτικά αυτό που λέει το παιδί- Σκεφτείτε τον εαυτό σας σαν έναν ντεντέκτιβ που πρέπει να βρει τι σημαίνει η Gestalt που χρησιμοποιεί το άτομο!
- Εάν είστε θεραπευτής, ξεκινήστε με το να μιλήσετε με τους γονείς. Αρχικά εξηγήστε τι είναι η ηχολαλία και ποια τα είδη και στη συνέχεια κάντε ερωτήσεις σχετικά με το αν έχουν κάποια ιδέα τι μπορεί να σημαίνει αυτό που λέει το παιδί.
- Κρατήστε ένα δείγμα ομιλίας ή αν είναι εφικτό, βιντεοσκοπήστε τη συνεδρία- με βάση τη δική μου εμπειρία, ο καλύτερος τρόπος βελτίωσης είναι βιντεοσκοπώ τις συνεδρίες μου (αφού οι γονείς είναι σύμφωνοι). Κάθε φορά που βλέπω μια συνεδρία, πολλές φορές αντιλαμβάνομαι λεπτομέρειες που ίσως να μην πρόσεξα εκείνη την ώρα. Κρατάω σημειώσεις με ιδέες για το τι μπορώ να κάνω διαφορετικά!
- Μειώστε τις ερωτήσεις που κάνετε (αυτό ισχύει για όλα τα παιδιά!). Περιγράψτε αυτό που κάνετε εσείς και το παιδί και σχολιάστε το. Πχ “Ζωγράφισες μπλε τον ήλιο αντί για κίτρινο. Μμμ, μάλλον σου αρέσει πολύ το μπλε χρώμα!”
- Δώστε χρόνο στο άτομο να αντιδράσει και να επεξεργαστεί αυτά που λέτε.
- ΠΑΝΤΑ να αναγνωρίζετε τη φράση/ λέξη Gestalt σαν έναν τρόπο επικοινωνίας (πχ μπορείτε να πείτε “Ναι!”, να κουνήσετε καταφατικά το κεφάλι ή να επαναλάβετε τη Gestalt!). Μην το αγνοήσετε!
Τα παιδιά χρησιμοποιώντας ηχολαλία προσπαθούν να μας επικοινωνήσουν ένα μήνυμα! Είναι δική μας δουλειά να βρούμε ποιο ακριβώς είναι αυτό!
Ιωάννα Πιερράτου
MSc Λογοθεραπεύτρια