Η καθυστέρηση ομιλίας αποτελεί την πιο συνηθισμένη αναπτυξιακή διαφορά που παρατηρούν οι γονείς στα παιδιά τους και τους προκαλεί ανησυχία.
Ο/η λογοθεραπευτής/τρια μετά την αξιολόγηση που θα κάνει, θα κληθεί να αποφασίσει αν είναι καθυστέρηση ομιλίας ή αν η καθυστέρηση λόγου είναι ένδειξη νευροδιαφορετικότητας, και άρα το παιδί είναι στο φάσμα του αυτισμού.
Έρευνες (Wetherby et al, 2004) έχουν βρει τις συμπεριφορές που διαφοροποιούν δίχρονα αυτιστικά παιδιά με τα παιδιά που ακολουθούν νευροτυπική ανάπτυξη. Τα νευροδιαφορετικά αυτιστικά άτομα έχουν δυσκολίες με τα παρακάτω:
- Βλεμματική επαφή με στόχο την επικοινωνία
- Μη απάντηση/αντίδραση στο όνομα του είναι από τις πιο σημαντικές ενδείξεις ότι ενδεχομένως το παιδί είναι στο φάσμα του αυτισμού. Ένα παιδί πρέπει να μπορεί να γυρίζει στο όνομα του το αργότερο μέχρι τα πρώτα του γενέθλια.
- Η έλλειψη κοινής προσοχής είναι όταν το παιδί δεν κοιτάει αυτό που του δείχνουμε. Το παιδί δηλαδή δεν μπορεί να κοιτάξει κάποιο παιχνίδι που του δείχνουμε και στη συνέχεια να στρέψει την προσοχή του πίσω σε εμάς. Το παιδί δεν δυσκολεύεται μόνο με την προσοχή, αλλά και με το κατανοήσει τη γλώσσα καθώς χάνει τις πληροφορίες που προσπαθούμε να του μεταδώσουμε. Αυτή η ικανότητα εμφανίζεται γύρω στους 9 μήνες.
- Εμφάνιση μανιαρισμών/stimming είναι οι επαναληπτικές κινήσεις ή ήχους που μπορεί να κάνει ένα άτομο. Για παράδειγμα όταν ένα άτομο κινείται μπρος πίσω ή “φτερουγίζει”.
- Παrαγωγή ασυνήθιστων ήχων και ηχολαλία, που είναι όταν το άτομο επαναλαμβάνει κάτι που άκουσε εκείνη τη στιγμή ή παλαιότερα, χρησιμοποιώντας ακριβώς τον ίδιο τρόπο και επιτονισμό. Μπορεί να είναι από κάποια παιδική ταινία ή από κάποιο άτομο στην οικογένεια ή φίλο. Συνήθως αυτές οι φράσεις κρύβουν κάποιο άλλο νόημα για το παιδί! (διαβάστε περισσότερα στο άρθρο για την ηχολαλία).
- Έλλειψη μοιράσματος ευχαρίστησης με άλλον- το παιδί δεν μπορεί να συμμετέχει σε μια δραστηριότητα μαζί με κάποιον άλλον και μοιραστεί τα συναισθήματα του. Για παράδειγμα, μπορεί να δώσουμε στο παιδί το αγαπημένο του μπισκότο και να χαμογελάσει, αλλά το χαμόγελο δεν είναι για να επικοινωνήσει την ευχαρίστηση του σε εσάς.
- Δυσκολία στο συντονισμό των εκφράσεων του προσώπου, του βλέμματος και των χειρονομιών σημαίνει ότι το παιδί ακόμα και αν μιλάει, δεν χρησιμοποιεί όλα εκείνα που χρειαζόμαστε για να επικοινωνήσουμε το νόημα ενός μηνύματος στον δέκτη. Για παράδειγμα, ένα παιδί δεν θα μπορεί να δείξει τη σοκολάτα πάνω στο ντουλάπι και μετά να κοιτάξει τη μαμά του με νόημα ότι “αυτό θέλω”.
Τι κάνουμε όταν ένα παιδί παρουσιάζει τα παραπάνω;
Κλείστε ραντεβού σε έναν αναπτυξιολόγο ή σε έναν επίσημο φορέα (ΚΕΔΑΣΥ) για να προγραμματίσετε μια αξιολόγηση. Όσο πιο νωρίς τόσο το καλύτερο!
Συμβουλές όπως “περίμενε μέχρι να πάει σχολείο”, “και μένα το παιδί μου μίλησε 4 χρονών”, “τα αγόρια αργούν να μιλήσουν”, μπορεί να σας κοστίσουν πολύτιμο χρόνο από τη θεραπεία. Οι έρευνες επιβεβαιώνουν πως όσο πιο νωρίς ξεκινήσει ένα παιδί προγράμματα παρέμβασης, τόσο καλύτερα τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα!
Ιωάννα Πιερράτου,Msc Λογοθεραπεύτρια